27 października 2025

Dlaczego Organizacje Odzysku Opakowań są niezbędne dla gospodarki?

W systemie gospodarowania odpadami opakowaniowymi, organizacje odzysku pełnią kluczową, wielowymiarową rolę. Jak argumentuje Jakub Tyczkowski, prezes Zarządu Organizacji Odzysku Opakowań Rekopol, są one fundamentem skutecznego wdrożenia Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) i stanowią niezastąpione centrum kompetencji dla całego rynku. Likwidacja tych podmiotów na rzecz systemu państwowego grozi utratą gromadzonej przez lata wiedzy, elastyczności i rynkowej efektywności.

Zbiorowa realizacja obowiązku i efektywność systemu

Podstawowym zadaniem organizacji odzysku jest zbiorowe przejmowanie obowiązków od producentów wprowadzających na rynek produkty w opakowaniach. W Polsce jest ponad 100 tysięcy takich firm. Niepraktyczne i niemożliwe byłoby, aby każda z nich indywidualnie organizowała zbiórkę i recykling swoich odpadów z milionów gospodarstw domowych. Organizacje ROP centralizują ten proces, zapewniając jego efektywność pod względem:
• Ilościowym: gwarantują osiągnięcie wymaganych przez prawo poziomów recyklingu.
• Jakościowym: dążą do zwiększania efektywności jakościowej i ilościowej odpadów opakowaniowych trafiających do recyklingu.
• Ekonomicznym: optymalizują zagospodarowanie odpadów od konsumenta do recyklera, dopłacając do różnych działań w systemie.

Działają jako pośrednik, który sprawnie łączy wprowadzających opakowania z firmami gospodarującymi odpadami i zakładami recyklingu poprzez rozumienie potrzeb całego łańcucha wartości

Centrum kompetencji i doradztwa

Organizacje odzysku to znacznie więcej niż tylko administratorzy systemu. Przez ponad dwie dekady działalności w Polsce stały się swoistymi hubami kompetencyjnymi. Oferują szerokie wsparcie dla całego łańcucha wartości. Ich rola obejmuje:
• Doradztwo dla biznesu: pomagają przedsiębiorcom w projektowaniu opakowań, które nadają się do recyklingu (ekomodulacja) oraz w dostosowywaniu się do złożonych regulacji prawnych, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym.
• Edukację społeczeństwa: inwestują w kampanie edukacyjne, podnosząc świadomość ekologiczną mieszkańców i poprawiając skuteczność selektywnej zbiórki odpadów.
• Poszukiwanie innowacji: angażują się w szukanie sposobów na zwiększenie efektywności całego systemu, współpracując z samorządami, sortowniami i recyklerami.

Jak podkreśla Jakub Tyczkowski, ta rola jest kluczowa dla realnej zmiany i patrzenia na gospodarkę odpadami w sposób perspektywiczny. Nie tylko jako na mechanizm finansowy.

– Organizacje odzysku są swego rodzaju hubem kompetencyjnym, który nie tylko realizuje pewne cele wynikające z prawa polskiego, z prawa unijnego, ale to też są przedsiębiorstwa, które realizują bardzo wiele różnego rodzaju zadań dla przedsiębiorców w imieniu przedsiębiorców – mówi Jakub Tyczkowski.

Kontrola biznesowa a model państwowy

Fundamentalnym argumentem za istnieniem organizacji odzysku jest fakt, że są one kontrolowane przez biznes i weryfikowane przez rynek. Nie tylko przez ten biznes ze strony producentów. Też przez firmy odpadowe na przykład.To motywuje je do stałego poszukiwania efektywności i elastyczności. Producenci, jako klienci, mogą wybrać organizację, która najlepiej realizuje ich cele w sposób transparentny i opłacalny.

Model państwowy, proponowany w projekcie UC100, zakłada, że operatorem systemu zostałby Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zdaniem Tyczkowskiego, takie rozwiązanie jest pozbawione elastyczności, motywacji do poprawy i zrozumienia potrzeb rynku. Urząd realizuje jedynie zadania wynikające z przepisów, nie patrząc na system od strony efektywności i perspektywicznie. W przeciwieństwie do spółek prawa handlowego, od jego decyzji nie ma skutecznej drogi odwoławczej, a standardy działania nie są transparentne.

Podsumowując, organizacje odzysku opakowań są niezbędnym elementem gospodarki o obiegu zamkniętym. Ich likwidacja i zastąpienie przez scentralizowany system państwowy to krok w nieznanym kierunku, który ignoruje sprawdzone, skuteczne rozwiązania funkcjonujące w większości krajów Unii Europejskiej od dekad. To rezygnacja z know-how, elastyczności i rynkowego dążenia do efektywności na rzecz sztywnego mechanizmu, który sprowadza ideę ROP wyłącznie do transferu pieniędzy.

Aleksandra Myczkowska-Utrata
www.ecoekonomia.pl
+48 601 22 90 60