25 lutego 2025

PPWR weszło w życie

Długo oczekiwana publikacja kluczowego aktu dla branży opakowaniowej miała miejsce 22 stycznia 2025 r. Unijne rozporządzenie dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych, znane jako PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation), weszło w życie 11 lutego br.

Co do zasady, stosowanie nowych przepisów będzie miało początek głównie w 2026 r., ale kolejne obowiązki będą wdrażane kaskadowo w ciągu kolejnych lat.

Opakowania a środowisko

Opakowania mają znaczący i często negatywny wpływ na środowisko – zużywają surowce pierwotne, a odpady opakowaniowe zanieczyszczają środowisko, stanowiąc około połowy odpadów w morzach. Mimo wzrostu współczynnika recyklingu w UE, ilość wytwarzanych odpadów rośnie szybciej niż ich recykling. Jak podaje KE, w 2022 r. w UE wytworzono prawie 186,5 kg odpadów opakowaniowych na osobę, z czego 36 kg stanowiły opakowania z tworzyw sztucznych.

Dotychczasowe regulacje

Dotychczasowo obowiązująca dyrektywa 94/62/WE, przyjęta w 1994 r., była już kilkakrotnie nowelizowana, lecz mimo tych prób nie udało się w wystarczającym stopniu ograniczyć negatywnego wpływu opakowań i odpadów opakowaniowych na środowisko. W odpowiedzi na te wyzwania, w listopadzie 2022 r. KE zaprezentowała projekt nowego rozporządzenia, które miało zastąpić dotychczasową dyrektywę i dostosować przepisy do wymogów gospodarki o obiegu zamkniętym oraz neutralności w emisji CO2. Po wielu negocjacjach osiągnięto porozumienie w 2024 r., a rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku UE w styczniu 2025r.

PPWR – zmiany w przepisach

Nowe rozporządzenie zmienia dotychczasowy akt prawny, zastępując dyrektywę bezpośrednio stosowanym rozporządzeniem, co oznacza, że nowe przepisy obowiązują automatycznie we wszystkich państwach członkowskich UE, bez konieczności ich implementacji (np. poza doprecyzowaniem prawa przez kraje członkowskie, tam gdzie mają tego prawną możliwość, czyli np. poza karami za naruszenia).

Obowiązki dla przedsiębiorców

PPWR wprowadza szereg nowych obowiązków dla producentów, dostawców opakowań, importerów i dystrybutorów. Definiuje nowe role, np. „wytwórca” jako osobę tworzącą opakowanie lub produkt w opakowaniu, a „dostawca” to ten, który dostarcza wytwórcy opakowanie lub materiał opakowaniowy. Widać, że KE idzie w kierunku obejmowania coraz to większej liczby produktów opakowaniem, tzn. definicja opakowania jest wręcz rozszerzana niż zawężana.

Nowe przepisy dla przedsiębiorstw

Rozporządzenie wprowadza wymagania dotyczące ograniczania ilości opakowań i odpadów opakowaniowych, takie jak:

ograniczenie pustej przestrzeni w opakowaniach zbiorczych i transportowych do maksymalnie 50%,
zakaz stosowania określonych formatów opakowań (np. jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych na świeże owoce i warzywa),
wprowadzenie systemów ponownego użycia opakowań wielokrotnego użytku w UE.

Systemy ponownego użycia i ponowne napełnianie

Firmy oferujące opakowania wielokrotnego użytku muszą zapewnić odpowiednie systemy zbiórki i ponownego użycia opakowań w państwach członkowskich. Opakowania stosowane do ponownego napełniania muszą zawierać informacje dotyczące higieny i odpowiedzialności użytkownika.

QR na opakowaniach

Od 2028 r. na opakowaniach pojawią się zharmonizowane etykiety, informujące o składzie materiałowym i ułatwiające sortowanie odpadów. Opakowania wielokrotnego użytku będą musiały posiadać kod QR lub inny cyfrowy nośnik danych, który umożliwi konsumentom dostęp do informacji o ponownym użyciu i lokalizacji punktów zbiórki. Ma zostać również uwspólnione na wszystkie kraje UE oznakowanie co do sposobu selektywnej zbiórki. Będzie to duży krok w kierunku ujednolicenia tego zagadnienia.

Cele recyklingu i kary

PPWR ustala ambitne cele recyklingu:

Do 31 grudnia 2025 r. co najmniej 65% odpadów opakowaniowych ma być poddanych recyklingowi.
Do 31 grudnia 2030 r. co najmniej 70% odpadów opakowaniowych ma zostać poddanych recyklingowi, z wyznaczonymi celami wagowymi dla poszczególnych materiałów.

Ponadto, państwa członkowskie, w tym Polska mają obowiązek wprowadzenia przepisów dotyczących kar za naruszenia, które muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Kary administracyjne będą nakładane m.in. za niezastosowanie się do przepisów dotyczących opakowań wielokrotnego użytku czy ponownego napełniania.

Podsumowanie głównych zmian

Najważniejsze zmiany to:

nowe definicje (np. opakowanie e-commerce, opakowanie wielokrotnego użytku, system depozytowy),
określenie warunków przydatności opakowań do recyklingu i wymogi dotyczące minimalnej zawartości materiałów z recyklingu,
obowiązki dotyczące zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych o 5% do 2030 r. i 15% do 2040 r.,
wysokie cele recyklingu i obowiązek wprowadzenia systemów zwrotu i selektywnej zbiórki.

PPWR wprowadza kompleksowe zmiany, które mają na celu redukcję odpadów opakowaniowych, poprawę recyklingu i zrównoważony rozwój branży opakowaniowej w UE.