27 lutego 2023

Edukacja ekologiczna w Celowym Związku Gmin CZG-12 – Wywiad z Katarzyną Radej

1. Czy edukacja o prawidłowej segregacji odpadów lokalnej społeczności jest dla Państwa firmy ważnym zagadnieniem?

Edukacja ekologiczna w temacie gospodarki odpadami jest jednym z podstawowych działań Celowego Związku Gmin CZG-12. Od początku działalności Celowego Związku Gmin CZG-12 (czyli od 1997 roku) prowadzone są działania w tym temacie, obejmujące akcje w placówkach oświatowych, zajęcia edukacyjne w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Długoszynie, pikniki ekologiczne i szereg innych działań online oraz wydawniczych. Uważamy, że bez odpowiedniej edukacji nie da się w społeczeństwie wyrobić właściwych nawyków. Ucząc dzieci od najmłodszych lat wrażliwości na przyrodę, pokazując że niepotrzebna rzecz może być bazą nowego przedmiotu i samemu postępując w zgodzie ze środowiskiem kształtujemy wrażliwe i odpowiedzialne społeczeństwo. To jest chyba dziś najważniejsze w tej edukacji – nie możemy mówić tylko o odpadach zapominając o innych aspektach naszego życia, o oszczędzaniu wody, energii, o pomocy dla zwierząt czy troski o zieleń.

2. Jakie prowadzicie Państwo działania edukacyjne oraz do jakiej grupy wiekowej odbiorców chcą Państwo dotrzeć przede wszystkim?

Nasze działania edukacyjne prowadzimy głównie poprzez bezpośrednie spotkania wspomagając się przy tym pomocami dydaktycznymi (grami, broszurami itp.) Mając jednoosobowy dział edukacji ekologicznej ciężko być w wielu miejscach, lecz staramy się objąć edukacją bezpośrednią jak największą ilość dzieci i młodzieży. W trakcie roku szkolnego prowadzimy zbiórkę 7 asortymentów/ surowców wtórnych w ponad 50 placówkach oświatowych (akcja „Zielona Szkoła, Zielone Przedszkole”), prowadzone są ekolekcje w szkołach i przedszkolach. W okresie wiosennym od kilku lat ruszamy z akcją zbiórki ZSEE do mieszkańców gmin, dla których prowadzimy PSZOK. Akcja „Zamień kwiatki na odpadki” ma na celu zwiększenie świadomości mieszkańców na temat zbiórki odpadów problemowych, które niestety wciąż trafiają do czarnych koszy (np. czajniki elektryczne, lampki led itp.) Od kilku lat współpracujemy również z Fundacją Ekologiczną ARKA włączając się w działania na rzecz bioróżnorodności. Prowadzimy wiosenne warsztaty z tworzenia hoteli dla owadów i siania roślin przyjaznych zapylaczom. Przy okazji mówimy jak ważne jest nie pozostawianie odpadów w środowisku naturalnym. Pokazujemy też jak przygotowywane są odpady do recyklingu. Nnajlepszą okazją do tego są ekolekcje w ZUOK w Długoszynie, które też cieszą się dużym zainteresowaniem wśród placówek oświatowych. W tym roku chcemy wrócić do Pikniku Ekologicznego dla placówek aktywnie zbierających surowce wtórne w akcji „Zielona Szkoła, Zielone Przedszkole”. To duża impreza skupiająca najważniejsze instytucje związane z gospodarką odpadami w regionie, na którą przybywa ok. 500-600 dzieci. Jako CZG-12 chcielibyśmy szerzej włączyć się również w temat niskiej emisji. Ten temat stał się niezwykle „gorący” jesienią zeszłego roku. Uważamy, że edukacji nigdy za dużo a dotrzeć dziś z informacją do mieszkańców trzeba różnymi kanałami: prasą lokalną, przez Internet, ulotki i broszury. Jednym z naszych nowych wydawnictw jest komiks edukacyjny w tematyce segregacji odpadów opracowany na postawie scenariusza, który wygrał w konkursie organizowanym przez CZG-12 dla uczniów klas IV-VII w 2022 roku. W zeszłym roku zmodernizowaliśmy stronę internetową umieszczając na niej wyszukiwarkę odpadów – to narzędzie, które również ma służyć mieszkańcom w celu utrwalenia zasad segregacji odpadów. Pracując od wielu lat z dziećmi widzimy, że świetnie sprawdzają się wszelkiego rodzaju gry manipulacyjne, które utrwalają podstawowe zasady związane z ochroną środowiska.

3. Jak dużo przedsięwzięć udało się Państwu zorganizować w 2022 roku?

Rok 2022 był ważny dla CZG-12 ze względu na jubileusz 25-lecia. Działania nasze skupiły się w dużej mierze na podsumowaniu tych minionych lat i ważnych inwestycji, które w 2022 roku dobiegły końca. Mieliśmy dwie ważne i duże uroczystości: otwarcie zmodernizowanej hali sortowniczej w ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 oraz jubileuszową konferencję. Z punktu edukacji to również ważne działania, bo pokazujemy mieszkańcom, że koszty ponoszone na gospodarkę odpadami mają bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Długoszynie i odzyskiwanie surowców wtórnych. A temat wzrostu opłat za zagospodarowanie odpadów zawsze budzi wiele dyskusji, dlatego trzeba pokazywać społeczeństwu jak kosztowna jest to dziedzina gospodarki. Zeszły rok to także powiększenie Związku. W struktury CZG-12 weszła gmina Świebodzin oraz gmina Trzciel. Tym samy CZG-12 tworzy już 17 gmin (180 tys. mieszkańców).

W ramach akcji „Zielona Szkoła, Zielone Przedszkole” zebraliśmy prawie 100 ton odpadów z 54 placówek. Przeprowadziliśmy konkurs „Segregacja jak z obrazka – tworzymy komiks” w ramach którego został opracowany i wydany w nakładzie 1000 egzemplarzy komiks edukacyjny. We współpracy z gminą Świebodzin przeprowadziliśmy konkurs pn. „Zbieramy makulaturę”. Przeprowadziliśmy w dniach 20-25 kwietnia 2022r. akcje „Zamień odpadki na kwiatki” dla 5 gmin. Odbyliśmy kilkanaście spotkań w szkołach i przedszkolach obejmując edukacją prawie 500 dzieci. Uczestniczyliśmy w 6 dużych wydarzeniach ekologicznych, m.in. w Pikniku Ekologicznym w Dębnie, który dofinansowany był ze środków WFOŚiGW w Szczecinie.

Zrealizowane w zeszłym roku działania wizerunkowe polegające na opracowaniu nowego logo i modernizacji strony internetowej to także ważny element działu edukacji. Warto podkreślić, że w przypadku związku międzygminnego edukacja ekologiczna odbywa się przy współpracy z lokalnym samorządem. Systematycznie Związek wspiera gminy w prowadzonych działaniach. Co roku wspieramy także projekty o charakterze ekologicznym podejmowane przez lokalne Biblioteki Gminne czy Domy Kultury. Na te cele w 2023 roku przeznaczono ponad 80 tys. złotych.

4. Jakie cele założyliście sobie Państwo na 2023 rok jeśli chodzi o edukacje?

W 2023 roku jak wspomniałam wcześniej chcemy wrócić do organizacji pikniku ekologicznego dla placówek oświatowych. W dalszym ciągu zamierzamy współpracować z Fundacją Ekologiczną ARKA w zakresie bioróżnorodności, oszczędzania wody i działań na rzecz zwierząt. Z nowych działań, w które chcielibyśmy się włączyć jest to temat niskiej emisji, który także wiąże się z prawidłową gospodarką odpadami. Czy jednak na większą skalę podejmiemy ten temat zależy od rozpatrzenia naszego wniosku przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze.

5. Czy są przykłady przedsięwzięć, którymi szczególnie chcielibyście się podzielić?

Myślę, że edukacja kierowana do mieszkańców małych miejscowości, rozproszonych na dużym terenie, charakteryzuje się inną specyfiką niż edukacja w dużych aglomeracjach. W naszym przypadku nie możemy skupiać się na jednej formie działań (np. online), a w perspektywie starzejącego się społeczeństwa coraz częściej wychodzimy z edukacją do seniorów. Szukamy też nowych form przekazu treści związanych z gospodarką odpadami, jak choćby wydanie komiksu. Może nie jest to cos innowacyjnego, lecz tworzenie cykliczne nowych wydawnictw zwiększa zainteresowanie tematem wśród dzieci. Chcielibyśmy, aby w naszych gminach powstawało więcej miejsc do wzajemnego współdzielenia, jak np. jadłodzielnie, punkty wymiany książek i innych rzeczy. Pierwszy raz poruszyliśmy ten temat przed pandemią i widzimy, że z roku na rok coraz więcej gmin włącza się w tworzenie takich miejsc. Uważam, że wspieranie takich inicjatyw ma bardzo duże znaczenie dla edukacji społeczeństwa – co z tego, że mówimy o tym, że możemy coś komuś oddać jak nie wiemy jak to zrobić. O takie miejsca musimy jeszcze nauczyć się dbać, więc angażowanie społeczeństwa w różne akcje ma tu szczególne znaczenie. Możemy zacząć od prostej sprawy, postawienia hotelu dla owadów przy osiedlu/we własnym ogrodzie. Ważne, aby robić to od serca, z intencją pozostawienia pięknego świata dla przyszłych pokoleń. Budując wrażliwość wśród dzieci na środowisko jestem przekonana, że nie będziemy musieli upominać ich o wyrzucenie odpadów do odpowiednich koszy 😉

Katarzyna Radej

Starszy Specjalista ds. Edukacji Ekologicznej CZG-12