22 października 2020

Tworzywa Sztuczne – co nas czeka w najbliższym czasie – dr inż. Kazimierz Borkowski, Dyrektor Zarządzający Fundacji PlasticsEurope Polska

Obecnie doświadczamy wyjątkowo trudnego okresu dla naszej branży – pandemia Covid-19 postawiła europejski przemysł tworzyw sztucznych pod wyjątkową presją. Jednocześnie mamy do czynienia z wprowadzaniem nowych restrykcji legislacyjnych dotyczących tworzyw.

Koncepcja Gospodarki Obiegu Zamkniętego, która weszła w fazę praktycznej realizacji w Europie w roku 2018 wraz z publikacją pakietu ustaw GOZ, uznaje tworzywa sztuczne za jeden z 5 elementów kluczowych dla skutecznej realizacji tej koncepcji.

Wśród priorytetów GOZ znalazły się opakowania i zagospodarowanie odpadów opakowaniowych, m.in. zwiększono wymagane poziomy recyklingu wszystkich opakowań do 65% w roku 2025 i do 70% do roku 2030. Dla opakowań z tworzyw sztucznych cele te wynoszą odpowiednio 50 i 55%. Przemysł tworzyw sztucznych, wspólnie z szeroko rozumianą branżą opakowaniową, koncentruje swoje wysiłki na dostosowaniu opakowań z tworzyw sztucznych do wymogów GOZ, takich jak wielokrotne ponowne użycie dla jak największej grupy opakowań oraz jak największa recyklowalność.

Inne dwa ważne zagadnienia związane z opakowaniami w kontekście GOZ to rewizja Zasadniczych Wymagań dotyczące opakowań (czyli ogólne zasady projektowania i wytwarzania opakowań i stosowanych materiałów, wielokrotnego używania opakowań i odzysku odpadów opakowaniowych) oraz kwestia lepszego zdefiniowania i harmonizacji wymagań w ramach Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). Wskazane w GOZ nowe podejście do ROP ma przede wszystkim służyć zwiększeniu skuteczności zagospodarowania odpadów opakowań. Obejmuje ono ponadto rozszerzenie ROP na nowe grupy wyrobów (np. wskazane w Dyrektywie Single Use Plastics) oraz wprowadzenie zmiennej opłaty, zależnej od przydatności danego wyrobu do recyklingu (eco-modulation fee). Nowe systemy ROP powinny obowiązywać w państwach członkowskich najpóźniej od roku 2023, natomiast propozycja legislacyjna za strony Komisji Europejskiej w zakresie Zasadniczych Wymagań spodziewana jest już w roku 2021.

Do lipca 2021 państwa UE powinny wdrożyć do legislacji krajowej Dyrektywę Single Use Plastics (SUP) mocno ograniczającą możliwość stosowania wielu jednorazowych wyrobów z tworzyw sztucznych. Te lokalne wdrożenia powinny być zharmonizowane w skali europejskiej, aby nie naruszać integralności jednolitego rynku europejskiego. Z uwagi jednak na zbyt szybkie tempo przygotowywania Dyrektywy SUP nie wykonano na czas wszystkich etapów wymaganych przez reguły dobrej legislacji, w związku z czym dyrektywa ta charakteryzuje się brakiem precyzji, nawet w odniesieniu do podstawowych definicji. Ustawodawcy, zdając sobie z tego sprawę, powołali grupę ekspertów do opracowania Wytycznych do wdrożenia Dyrektywy SUP (tzw. SUP Guidelines), które mają ułatwić krajom członkowskim transpozycję dyrektywy. Opóźniona publikacja tych wytycznych spodziewana jest dopiero na początku roku 2021, co oznacza, że w tych państwach członkowskich, które zechcą wprowadzić implementację Dyrektywy SUP do swojego prawa lokalnego, mogą zostać przyjęte inne rozwiązania niż zalecane przez SUP Guidelines.

Najnowsza propozycja legislacyjna związana z tworzywami sztucznymi to tzw. Plastics Levy – opłata zależna od ilości plastikowych odpadów opakowaniowych, które nie zostały poddane recyklingowi. Choć formalnie nie została jeszcze ona uchwalona, to wszystko wskazuje na to, że od 2021 roku państwa członkowskie będą musiały wnosić do budżetu UE opłaty z tego tytułu. Zakładając, że proponowany sposób obliczania się nie zmieni, tj. stawka wynosić będzie 0,8 € od każdego kilograma niepoddanych recyklingowi odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych, należy liczyć się z tym, że obciążenie Polski będzie wynosiło ponad 400 mln €. Porównując to z ostatnimi składkami na rzecz Unii Europejskiej, jakie wnosiła Polska, będzie to oznaczało to dodatkowy istotny wzrost składki w roku 2021. Ponadto, należy się spodziewać, że opłata będzie „odzyskiwana” przez administrację rządową z rynku, np. poprzez obciążenia fiskalne firm z łańcucha wartości opakowań i w efekcie wpłynie na podwyżkę kosztów produkcji opakowań.